Utwory na płycie:

• Czarna krowa
• Dobrotliwosc panska
• In te, domine, speravi (ps. 71)
• Radim themu
• Passomecz
• Piesni kalliopy slowienskiej
• Alleluia! laudate dominum, omnes gentes (ps. 117)
• Christe, qui lux es et dies
• Beatus vir, qui non abiit in consilio impiorum (ps. 1)
• Inclina, domine, aurem tuam (ps. 86)
• Super flumina babilonis (ps. 137)
• Piesn wieczorna / giesme vakarine
• Nisi dominus (ps. 127)
• Deus, deus meus (ps. 22)
• Qui habitat in adiutorio altissimi (ps. 91)
• Exaltabo te, domine (ps. 30)
• Petrus de drusina: resonet in laudibus
• Nabozna piosnka
• Oratio dominica
• De profundis clamavi ad te, domine (ps. 130)

Mikołaj Gomółka:
Melodie na psałterz polski:
Psalm 137 - Super flumina babilonis, Siedząc po niskich brzegach babilońskiej wody (text by J. Kochanowski)
Psalm 127 - Nisi dominus - Jeśli domu sam Pan nie zbuduje (text by J. Kochanowski)
Psalm 22 - Deus, Deus meus
Psalm 91 - Qui habitat in adiutorio altissimi - Kto się w opiekę poda Panu swemu (text by J. Kochanowski)
Psalm 30 - Exaltabo te, Domine - Będę cię wielbił, mój Panie (text by J. Kochanowski)

Patrus de Drusina:
Resonet in Laudibus

Cyprian Bazylik:
Nabożna piosenka a obiecna modlitwa człowieka krześciajańskiego do syna Bożego - Jezu Kryste, Boże wieczny (text by A. Trzecieski)
Oratio dominica to jest modlitwa Pańska podług szczyrego tekstu na polską piosnkę przełożona. A knej jest przydane Wyznanie Wiary krześcijańskiej - Ojcze nasz, któryś jest w niebie (text by A. Trzecieski)
Psalm 130 - De profundis clamavi ad te, Domine - Z głębokości grzechów moich (text by unknown author)
Dobrotliwość Pańska - Mądrość Ojca wszechmocnego (text by J. Lubelczyk)
Psalm 71 - In te, Domine, speravi - W Tobie, Panie, nadzieję mam (text by S.K.)

Balint Bakfark:
Czarna Krowa

Krzysztof Klabon:
Pieśni Kalliopy Słowieńskiej na teraźniejsze pod Byczyną zwycięstwo

Wacław z Szamotuł:
Psalm 117 - Alleluia! Laudate dominum, Omnes gentes - Alleluja! Chwalcie Pana Boga (text by M. Rej?)
Christe, qui lux es et dies - Kryste, dniu naszej światłości (text by M. Rej)
Psalm 1 - Beatus vir, qui non abiit in consilio impiorum
Psalm 86 - Inclina, Domine, Aurem tuam - Nakłoń, Panie, ku mnie ucho Twoje (text by M. Rej)
Pieśń wieczorna. Modlitwa, gdy dziatki spać idą - Już się zmierzka (text by A. Trzecieski)

Ależ piękna muzyka. Muzyka, która opowiada o uczuciach towarzyszących człowiekowi na koniec dnia. Pochodzi z XVI-wiecznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, z obszaru zarówno polskiego, jak i litewskiego. Czterech wokalistów zespołu Morgaine: Nora Petročenko, Ra-dosław Pachołek, Maciej Gocman i Nerijus Masevičius prezentuje repertuar pieśni, hymnów i psalmów, które tematyką okalają wieczorny niepokój, związany z zapadającym zmrokiem. To uczucie strachu z tym związane przez wieki stanowiło inspirację dla muzyki. Możemy zatem wieczorową porą wsłuchać się w niezwykle piękne utwory: Mikołaja Gomółki, Petrusa de Drusiny, Cypriana Bazylika, Bálinta Bakfarka, Krzysztofa Klabona i Wacława z Szamotuł oraz trzy przekazy anonimowe. Piękna muzyka w pięknej oprawie! Godne wyjątkowej uwagi.

---

Uczucie strachu przed zapadającym zmrokiem towarzyszyło człowiekowi od zawsze. Noc zmniejszała poczucie bezpieczeństwa bez względu na kolor skóry, miejsce zamieszkania czy wyznawane poglądy. Nocne niepokoje nie dotyczyły jednak tylko bezpośredniego zagrożenia życia lub niepewności jutra. Noc i sen – zwłaszcza dla ludzi wierzących – to metafory duchowych niebezpieczeństw, upadków i pokus. Stąd modlitwa na koniec dnia, często w formie pieśni, stanowiła popularną próbę zapewnienia sobie opieki wyższych sił przed „chorobami” duszy i ciała. Taką prośbę wyrażają słowa dwóch czterogłosowych pieśni Wacława z Szamotuł, polskiego kompozytora, związanego z katolickimi i kalwińskimi dworami Krakowa i Wilna około połowy XVI wieku.

Jednym z najstarszych źródeł tekstów, po które sięgali członkowie wspólnot judeochrześcijańskich, by wyrazić własne żale, domagać się bożej pomocy, za ową pomoc dziękować, i wreszcie rozprawiać o uczynkach i boskiej wspaniałomyślności jest starotestamentalna Księga Psalmów. Aż do nastania epoki renesansu w europejskich krajach zdominowanych przez religię katolicką obrządku rzymskiego, psalmy wykonywane były głównie przez osoby duchowne w ramach codziennych nabożeństw liturgii godzin. Językiem, którym się posługiwano i zarazem łączono ze wspólnotą całego kościoła była łacina. XVI-wieczne ruchy reformacyjne, które w sposób dramatyczny wstrząsnęły Europą, przyczyniły się do włączenia języków narodowych już nie tylko do prywatnej lub popularnej dewocji, ale też do praktyk liturgicznych. W językach lokalnych ukazywało się coraz więcej modlitewników, śpiewników, katechizmów a wreszcie tekstów biblijnych. Te ostatnie przyjmowały niekiedy formę parafrazy, często o zabarwieniu lokalnym, dzięki czemu biblijna flora, fauna, ale i wojskowa czy administracyjna nomenklatura ustępowały miejsca lokalnym zamiennikom. Biblia nie była już odległym kulturowo zbiorem tekstów; w procesie adaptacji stała się opowieścią wyłożoną zrozumiałym wreszcie językiem.

Bartłomiej Gembicki (fragment z książeczki)

---

Recorded at the Lithuanian National Culture Centre, Vilnius, 25-28 November 2019. 16th-Century Songs, Hymns & Psalms from the Polish-Lithuanian Commonwealth.