Cztery pory roku
Pod Zygmunta słupem
Trzy kwiatki
Piosnka „Nad spokojną tonią wody”
Dola
Wezwanie do mazura
Korowaju mój
Słowiczek
Improwizacja
Anioł-dziecina
Bal na lodzie
Miałem ci ja klaczkę
Po wodę
Pieśń Wójta
Pociąg do kradzieży
Łza
Dni radości
Przed zachodem
Lirnik wioskowy III
Rybaczka (Du schönes Fischermädchen)
Śpiew „Słońce skryło świetne lica”
Tren V
Stary hulaka
Maciek

Śpiewanie i tworzenie pieśni ma w kulturze społecznej i artystycznej bardzo długie tradycje. Od średniowiecza zajmowali się tym francuscy trubadurzy i truwerzy, niemieccy minnesangerzy, włoscy lutniści, ruscy gęślarze, polscy rybałci. Sztuka pieśni kwitła na dworach królewskich i magnackich. Opiewano w nich nie tylko urodę dam, lecz przede wszystkim przymioty władców, ich waleczność, wydarzenia dynastyczne, katastrofy naturalne, zwycięskie bitwy. Pieśniarze układali tekst i śpiewali towarzysząc sobie na instrumencie. Łączyli talenty poety, kompozytora i wykonawcy. Przez długie wieki umiejętność czytania należała do rzadkości, toteż mówione i śpiewane opowieści stanowiły źrodło informacji, swoisty rodzaj wiadomości z okolic i ze świata. Przełom dokonał się w epoce Oświecenia, która upowszechniła korzystanie z druku. Ale właśnie wtedy, gdy Polska dokonała skoku w polu edukacji i kultury, w 1795 roku utraciła państwowość. Wiedza o dawnej potędze i chwale, ale i o klęskach ku przestrodze, trwałość języka w wierszach, pieśniach, teatrze i w dopiero kształtującej się operze, stała się warunkiem utrzymania narodowej tożsamości. (...)

Dla ludzi żyjących dwieście lat temu owa stała przemienność przyrody i jej bliskość była oczywista. Przecież w każdej pieśni Moniuszki spotykamy przyrodę, słońce, księżyc, rzekę, las, słowika, kłos i liść. Nawet tak wyrafinowany instrument, jak fortepian, wydawał się bliski naturze. Budowano go z drewna egzotycznego palisandru, a drżenie strun to przecież też zjawisko samorodne. W samej Warszawie fabrykowano wtedy rocznie dziesiątki fortepianów. Na wozach i w pakach jechały na krańce polskich ziem. Jeden z tych, które upodobał sobie Moniuszko, firmy Krall & Seidler, zachował się, i stoi we foyer warszawskiego Teatru Wielkiego. Jego dźwięk uzyty do nagrań pieśni na obecnej płycie przenosi nas w miniony czas. I w tamto piękno.

Małgorzata Komorowska (fragment z książeczki)

---

Nagrano w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego, Warszawa, 3–6 stycznia 2021.