CD 1:
Polonaise in G minor
Polonaise in B flat major
Polonaise in A flat major
Polonaise in G sharp minor
Variations in E major ‘Der Schweizerbub’
Rondo in C minor, Op. 1
Mazurka in G major
Mazurka in A flat major Op. 7 No. 4
Waltz in A flat major
Rondo a la Mazur in F major, Op. 5
Ecossaise in D major, Op. 72 No. 1
Ecossaise in G major, Op. 72 No. 2
Ecossaise in D flat major, Op. 72 No. 3
Mazurka in A minor, Op. 68 No. 2
Mazurka in B flat major
Polonaise in D minor, Op. 71 No. 1
Funeral March in C minor, Op. 72
Polonaise in B flat minor

CD 2:
Nocturne in E minor, Op. 72
Sonata in C minor, Op. 4
Polonaise in F minor, Op. 71 No. 3
Polonaise in B flat major, Op. 71 No. 2
Mazurka in F major, Op. 68 No. 3
Mazurka in D major, Op. Posth.
Waltz in B minor, Op. 69 No. 2
Polonaise in G flat major
Waltz in D flat major, Op. 70 No.
Mazurka in C major, Op. 68 No. 1
Variations in A major ‘Souvenir de Paganini’

CD 3:
Lento con gran espressione
Waltz in E major
Waltz in E minor
Mazurka in F sharp minor, Op. 6 No. 1
Mazurka in C sharp minor, Op. 6 No. 2
Mazurka in E major, Op. 6 No. 3
Mazurka in E flat minor, Op. 6 No. 4
Waltz in E flat major
Andante spianato et Grande Polonaise, Op. 22
Mazurka in B flat major, Op. 7 No. 1
Mazurka in A minor, Op. 7 No. 2 No. 2
Mazurka in F minor, Op. 7 No. 3 No. 3
Mazurka in A flat major, Op. 7 No. 4
Mazurka in C major, Op. 6 No. 5
Nocturne in B flat minor, Op. 9 No. 1
Nocturne in E flat major, Op. 9 No. 2
Nocturne in B major, Op. 9 No. 3
Allegretto in F sharp major ‘Mazurka’
Scherzo in B minor, Op. 20

CD 4:
Ballade in G minor, Op. 23
Etude in C major, Op. 10 No. 1
Etude in A minor, Op. 10 No. 2
Etude in E major, Op. 10 No. 3
Etude in C sharp minor, Op. 10 No. 4
Etude in G flat major, Op. 10 No. 5
Etude in E flat minor, Op. 10 No. 6
Etude in C major, Op. 10 No. 7
Etude in F major, Op. 10 No. 8
Etude in F minor, Op. 10 No. 9
Etude in A flat major, Op. 10 No. 10
Etude in E flat major, Op. 10 No. 11
Etude in C minor, Op. 10 No. 12
Mazurka in B flat major, Op. 17 No. 1
Mazurka in E minor, Op. 17 No. 2
Mazurka in A flat major, Op. 17 No. 3
Mazurka in A minor, Op. 17 No. 4
Mazurka in B major
Waltz in G flat major, Op. 71 No. 1

CD 5:
Nocturne in F major, Op. 15 No. 1
Nocturne in F sharp major, Op. No. 2
Nocturne in G minor, Op. 15 No. 3
Mazurka in G minor, Op. 24 No. 1
Mazurka in C major, Op. 24 No. 2
Mazurka in A flat major, Op. 24 No. 3
Mazurka in B flat minor, Op. 24 No. 4
Variations in B flat major, Op. 12
Mazurka in C major, Op. 67 No. 3
Mazurka in G major, Op. 67 No. 1
Mazurka in C major, Op. Posth.
Bolero in A minor, Op. 19
Mazurka in A flat major [WN 45]
Prelude in A flat major [WN44]
Waltz in A flat major, Op. 69 No. 1
Fantaisie-Impromptu in C sharp minor, Op. 66
Polonaise in C sharp minor, Op. 26 No. 1
Polonaise in E flat minor, Op. 26 No. 2

CD 6:
Etude in A flat major, Op. 25 No. 1
Etude in F minor, Op. 25 No. 2
Etude in F major, Op. 25 No. 3
Etude in A minor, Op. 25 No. 4
Etude in E minor, Op. 25 No. 5
Etude in G sharp minor, Op. 25 No. 6
Etude in C sharp minor, Op. 25 No. 7
Etude in D flat major, Op. 25 No. 8
Etude in G flat major, Op. 25 No. 9
Etude in B minor, Op. 25 No. 10
Etude in A minor, Op. 25 No. 11
Etude in C minor, Op. 25 No. 12
Mazurka in C minor, Op. 30 No. 1
Mazurka in B minor, Op. 30 No. 2
Mazurka in D flat major, Op. 30 No. 3
Mazurka in C sharp minor, Op. 30 No. 4
Nocturne in B major, Op. 32 No. 1
Nocturne in A flat major, Op. 32 No. 2
Impromptu in A flat major, Op. 29
Scherzo in B flat minor, Op. 31
Nocturne in D-flat major, Op. 27 No. 2

CD 7:
Waltz in F major, Op. 34 No 3
Waltz in A flat major, Op. 34 No. 1
Mazurka in G sharp minor, Op. 33 No. 1
Mazurka in C major, Op. 33 No. 2
Mazurka in D major, Op. 33 No. 3
Mazurka in B minor, Op. 33 No. 4
Polonaise in A major, Op. 40 No. 1
Polonaise in C minor, Op. 40 No. 2
Prelude in C major, Op. 28 No. 1
Prelude in A minor, Op. 28 No. 2
Prelude in G major, Op. 28 No. 3
Prelude in E minor, Op. 28 No. 4
Prelude in D major, Op. 28 No. 5
Prelude in B minor, Op. 28 No. 6
Prelude in A major, Op. 28 No. 7
Prelude in F sharp minor, Op. 28 No. 8
Prelude in E major, Op. 28 No. 9
Prelude in C sharp minor, Op. 28 No. 10
Prelude in B major, Op. 28 No. 11
Prelude in G sharp minor, Op. 28 No. 12
Prelude in F sharp major, Op. 28 No. 13
Prelude in E flat minor, Op. 28 No. 14
Prelude in D flat major, Op. 28 No. 15
Prelude in B flat minor, Op. 28 No. 16
Prelude in A flat major, Op. 28 No. 17
Prelude in F minor, Op. 28 No. 18
Prelude in E flat major, Op. 28 No. 19
Prelude in C minor, Op. 28 No. 20
Prelude in B flat major, Op. 28 No. 21
Prelude in G minor, Op. 28 No. 22
Prelude in F major, Op. 28 No. 23
Prelude in D minor, Op. 28 No. 24

CD 8:
Ballade in F major, Op. 38
Mazurka in E minor, Op. 41 No. 1
Mazurka in B major, Op. 41 No. 2
Mazurka in A flat major, Op. 41 No. 3
Mazurka in C sharp minor, Op. 41 No. 4
Scherzo in C sharp minor, Op. 39
Impromptu in F sharp major, Op. 36
Nocturne in G major, Op. 37 No. 2
Nocturne in G minor, Op. 37 No. 1
Nocturne in C minor
Sonata in B flat minor, Op. 35

CD 9:
Nocturne in C minor, Op. 48 No. 1
Nocturne in F sharp minor, Op. 48 No. 2
Prelude in C sharp minor, Op. 45
Polonaise in F sharp minor, Op. 44
Mazurka in A minor, Dbop. 42A
Fuge in A minor
Song Spring version for piano solo [WN 52a]
Waltz in A minor, Op. 34 No. 2
Waltz in A flat major, Op. 42
Waltz in F minor, Op. 70 No. 2
Tarantella in A flat major, Op. 43
Fantasy in F minor, Op. 49
Ballade in A flat major, Op. 47

CD 10:
Allegro de concert in A major, Op. 46
Variation in E major [‘Hexameron’] Dbop. 29
Scherzo in E major, Op. 54
Mazurka in G major, Op. 50 No. 1
Mazurka in A flat major, Op. 50 No. 2
Mazurka in C sharp minor, Op. 50 No. 3
Impromptu in G flat major, Op. 51
Waltz in E flat major, Op. 18
Ballade in F minor, Op. 52
Polonaise in A flat major, Op. 53

CD 11:
Nocturne in C sharp minor, Op. 27 No. 1
Moderato in E major ‘Feuille d’album’
Mazurka in B major, Op. 56 No. 1
Mazurka in C major, Op. 56 No. 2
Mazurka in C minor, Op. 56 No. 3
Nocturne in F minor, Op. 55 No. 1
Nocturne in E flat major, Op. 55 No. 2
Sonata in B minor, Op. 58
Berceuse in D flat major, Op. 57

CD 12:
Mazurka in A minor, Op. 59 No. 1
Mazurka in A flat major, Op. 59 No. 2
Mazurka in F sharp minor, Op. 59 No. 3
Barcarolle in F sharp major, Op. 60
Polonaise-Fantasy in A flat major, Op. 61
Nocturne in B major, Op. 62 No. 1
Nocturne in E major, Op. 62 No. 2
Mazurka in B major, Op. 63 No. 1
Mazurka in F minor, Op. 63 No.2
Mazurka in C sharp minor, Op. 63 No. 3
Galop in A flat major Marquis
Waltz in D flat major, Op. 64 No. 1
Waltz in C sharp minor, Op. 64 No. 2
Waltz in A flat major, Op. 64 No. 3
Mazurka in A minor, Op. 67 No. 4
Mazurka in G minor, Op. 67 No. 2
Largo in E flat major
Mazurka in F minor, Op. 68 No. 4

CD 13:
Fantasy on Polish Airs in A major, Op. 13
Variations in B flat major, Op. 2
Rondo a la Krakowiak in F major, Op. 14
Andante spianato et Grande Polonaise in E flat major, Op. 22

CD 14:
Piano Concerto in F minor, Op. 21

Prezentowana edycja ma szczególne znaczenie z kilku przyczyn. Po raz pierwszy dzieła Chopina zostały nagrane na dawnym instrumencie przez jedną artystkę, ale - co ważniejsze - w dorobku fonograficznym Tatiany Shebanovej jest to punkt kulminacyjny i zarazem ostatni; to do niego zdają się prowadzić kariera i styl wykonawczy tej wybitnej pianistki. Wszystkie zalety Shebanovej - jej naturalna wrażliwość na barwę dźwięku, wyjątkowa zdolność selektywnego i czytelnego kształtowania faktury dzieła, pietyzm wobec tekstu kompozytorskiego - po spotkaniu ze starym fortepianem zyskały nową dynamikę. Stało się to stosunkowo późno, kiedy artystka miała już od dawna ugruntowaną pozycję na najpoważniejszych estradach świata, dysponowała bardzo rozległym repertuarem - właściwie zaś stało się za późno: los chciał, że objawione zamiłowanie mogła rozwijać ledwie kilka lat. Świadomość nieuchronnego biegu spraw kazała jej mobilizować siły i czas na zrealizowanie wymarzonego przedsięwzięć cia - nagrania kompletu dzieł Chopina na Jego instrumencie.

Wybrany przez Tatianę Shebanovą instrument - Erard z 1849 roku - należy do kolekcji Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina i jest wyjątkowo dobrze zachowany. Warto wiedzieć, że Chopin chętnie grywał na fortepianach Erarda - aczkolwiek w chwilach gorszego samopoczucia, co w jego latach paryskich zdarzało się zresztą nierzadko. Zarazem przestrzegał uczniów, że częste ćwiczenie na takim instrumencie rozleniwia, gdyż Erard ma dźwięk pięknie wymodelowany, ale zbyt „gotowy”, niewymagający wielkiego zaangażowania pianisty. Z dzisiejszej perspektywy, gdy od z górą stu lat estrady koncertowe są zdominowane przez fortepiany znacznie doskonalsze i oferujące dźwięk piękny, nośny, lecz w niewielkim stopniu poddający się indywidualnemu kształtowaniu, opinia Chopina brzmi wręcz egzotycznie. Nie ulega wątpliwości, że sprostanie wymaganiom profesora Chopina, zwłaszcza w zakresie dostosowania jakości dźwięku do wymagań partytury, byłoby dla pianistów naszego czasu bardzo trudne, ale w tej konkurencji Tatiana Shebanova miałaby wielkie szanse.

Grzegorz Michalski (fragment z książeczki)

---

CD 1-12 nagrano w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego, Warszawa w latach 2007–2010. CD 13-14 nagrano w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego oraz w Salach Redutowych i na Scenie Teatru Wielkiego w 2009-10.